Aalsum, Foudgum, Brantgum, Waaxens… Voor mij zijn het allemaal nieuwe namen, maar deze kleine dorpen in het weidse Noordoost-Friesland liggen er echt al eeuwen. Ik passeer ze wandelend van Dokkum naar Holwerd over een van de vijftig in ere herstelde historische wandelpaden in de regio.
Beschermde dorpsgezichten
Het landschap is ruig en open. Zelfs zo dat ik de regenbui al van verre aan zie komen snellen. De regenstralen reiken vanuit de hemel tot in het groene gras en waaien over me heen. De wandeling loopt voor een groot deel over onverharde paden dwars door weilanden en langs omgeploegde kale akkers met hier en daar een boerderij, een dorp, een oude kerk, over een begraafplaats zoals in Aalsum met doodskoppen op het toegangshek, en langs het restant van het poortgebouw van de Sjuxma Staete, een oude burcht of op zijn Fries: een stins. Onderweg open ik heel wat hekken en klauter over kleine houten bruggetjes omdat er planken voor zijn getimmerd zodat de schapen niet mee naar de overkant lopen over dit historisch wandelpad.
Kerkenpaden en jaagpaden
De historische wandelpaden zijn oorspronkelijk kerkenpaden en jaagpaden en soms ook oude handels- en pelgrimsroutes. Historisch is het landschap zeker. Er zijn archeologische vondsten gedaan die erop wijzen dat delen van deze streek al voor de jaartelling werden bewoond. Van iets latere datum kennen we het gebied uit de geschiedenisboekjes. Want wie Bonifatius zegt, krijgt teruggekaatst: 754 in Dokkum vermoord.
Het land van François HaverSchmidt
De kerken liggen op terpen van zand, ooit door de zee hier opgeworpen. Beroemdste kerk is die van Foudgum en dat is volledig toe te schrijven aan zijn dominee François HaverSchmidt. Beter bekend als dichter Piet Paaltjens. ’t Morgent. En een maagdlijk blond | Verft in ’t oost de horizont zo luidt een strofe uit het gedicht De bleeke jongeling opgenomen in de bundel Snikken en grimlachjes (1867). Het kost bepaald geen moeite om je dat uitzicht in deze leegte voor te stellen. Het lijkt me daarom de ideale omgeving voor iedereen die last heeft van Hollandse drukte om uit te gaan waaien. Realiseer je wel dat het zo rustig is in Noordoost-Fryslan dat er op zondag geen bus rijdt; dat is een proefondervindelijke constatering.