Zeg Piet Mondriaan en ik zie gele, rode, blauwe en witte vlakken en zwarte lijnen voor me. Ik vermoed dat ik niet de enige ben. Nu zaten er enkele tientallen jaren tussen het moment dat hij voor het eerst een penseel in zijn hand nam en zijn kenmerkende geometrisch-abstracte schilderijen. Villa Mondriaan in Winterswijk is het oude woonhuis van de jonge Piet en sinds een paar jaar een museum. Het vertelt over de beginperiode waarin hij bezig is te ontdekken wie hij is. Piet Mondriaan, P.C. Mondriaan of is het mondainer klinkende Mondrian passender?
Experimenteren
Als je niet beter weet, zie je in Villa Mondriaan alleen traditionele werken van de schilder in wording, vol christelijke symboliek. Met name om zijn antirevolutionaire vader te pleasen. En om geld te verdienen. Maar wie beter kijkt, ziet meer. Zo blijkt Mondriaan slecht in details. Dus werkt hij handen slim weg om zijn probleem te omzeilen. Eind 1800 is de tijd dat de fotografie opkomt. Heel hip, Mondriaan schildert realistische portretten vanaf foto’s, waaronder zijn buurjongetje Jantje. Een mooie voorbode van zijn latere werk vind ik de boerderij die hij met grove streken enigszins blokkerig neerzet. En wij weten hoe dat afloopt. Met de uitleg in het museum erbij zie je hem experimenteren en zijn schilderijen veranderen, ook al ontstaan zijn revolutionaire werken pas als hij al lang en breed uit huis is.
Ontwikkeling van een talent
De boom in de tuin en de moestuin zoals die door hem zijn vastgelegd, zijn er nog steeds. In de erker sta ik naast een reproductie op de schildersezel en zie ik wat hij toen zag. Buiten lijkt er niet veel veranderd sinds de familie Mondriaan hier in 1880 zijn intrek nam en waar Piet van zijn 8e tot zijn 20e woont. Binnen is Villa Mondriaan compleet gestript en van top tot teen wit geschilderd, alleen de vorm van het pand en de vele kleine kamers zijn gebleven. Een deel daarvan is gewijd aan Mondriaans leermeesters, waaronder zijn realistisch schilderende oom Frits. Er zijn kort maar krachtige films die een inkijkje geven in zijn ontwikkeling als schilder naast foto’s uit zijn latere leven. Alles bij elkaar krijg je zo een mooi beeld van Mondriaans beginperiode geplaatst in de context van zijn tijd. Het huis van het talent van toen biedt daarnaast ieder half jaar ruimte aan twee hedendaagse talentvolle kunstenaars. Prachtige foto’s hangen er nu van de Irakese vluchteling en fotograaf Rehaab Al Khazraji. Wie weet spot je hier dus een toekomstige grondlegger van zeg De Stijl 3.0.
Ontdek meer over Mondriaan & De Stijl. Of fiets de Mondriaanroute.