Nooit gedacht dat ik een wereldreis zou maken tijdens mijn wandeling door het Waterloopbos in de Noordoostpolder. Maar ik kom langs de havens van Bangkok, Denemarken en Libië om maar eens wat te noemen. Schaalmodellen zijn het, dat wel. En inmiddels deels overwoekerd door de natuur die daar lekker zijn gang gaat. Die modellen hebben ervoor gezorgd dat we als land wereldwijd bekend staan als waterexpert.
Schaalmodellen van waterwerken
Het Waterloopbos is een historisch openlucht laboratorium en inmiddels ook een rijksmonument. Je vindt er 35 waterwerken, schaal 1:20. Om situaties in havens, zeeën, rivieren, sluizen en bij dijken en kusten na te bootsen. Gebouwd door het Waterloopkundig Laboratorium uit Delft dat zich hier vanaf de jaren ’50 tot 1996 vestigde en in opdracht onderzoek deed naar de impact van getijden, golven en stromingen op waterwerken en naar zaken als strand- en duinerosie en olieplatformen. Het heeft wat spooky-achtigs die verlaten en grotendeels vervallen proefopstellingen die in dit polderbos zijn achtergebleven. Waar in eerste instantie alles aan je verbeelding wordt overgelaten. Tegelijkertijd vind ik het intrigerend. Het is een beetje alsof ik sta te kijken naar een paar stukken Griekse zuil die door de verklarende borden weer tot leven worden gewekt.
Van de Maasvlakte tot Bangkok
Ik neem de Havenroute. De wandeling gaat over betonnen platen, kleine paadjes en loopplanken om en over het water van de installaties. Links en rechts golfmachines en sluisjes, kleppen en roosters om het 4,5 meter hoge waterverschil te reguleren. Fascinerend dat een bedrijf op zo’n 120 hectare midden in Flevoland onderzoek doet naar bijvoorbeeld de Maasvlakte en de invloed van de Willemstunnel op de scheepvaart. En waarom in de zee bij Bangkok te veel slib in het water zit. Ook de vorm en lengte van de havendammen van IJmuiden zijn zoals die daar tot op de dag van vandaag liggen, in dit Waterloopbos bepaald.
Landschapskunst
Groot is de meer dan 230 meter lange Deltagoot. Daarin werden vanaf 1980 enorme golven opgewekt om experimenteel onderzoek te doen naar de Oosterscheldekering in Zeeland. De betonnen bak is een paar jaar geleden door Atelier de Lyon en RAAAF omgevormd tot het kunstwerk Deltawerk //. Ze hebben blokken uit de betonnen muur gezaagd en die gedraaid en gekanteld. Ook is de goot uitgegraven waardoor die nu zelf in het water ligt als symbool van de strijd tegen het water. Ik loop over het water heen, de goot in. Die is van dichtbij nog imposanter.
Paradijs voor natuurliefhebbers
Om alles zo waarheidsgetrouw mogelijk na te bootsen, werden vanuit het hele land materialen aangevoerd, zand, zout uit het Twentse Twekkelo en zelfs materialen uit de havens zelf, zoals de waterplanten uit Libië die daar samenklonterden tot wierballen en die een probleem voor de haveningang vormden. Het Waterloopbos is zo een paradijs voor natuurliefhebbers geworden. Je vindt er soorten die je niet in de polder zou verwachten. Zoals het eerste koevinkje van de Noordoostpolder dat hier ooit is aangetroffen, een vlinder die vooral in de zandgronden van Oost- en Zuid-Nederland voorkomt. Verder komen er uiteenlopende planten en dieren voor, van de beschermde grote gerande oeverspin tot de grote gele kwikstaart, van de gevlekte witsnuitlibel tot morieljes. Daarnaast is de kalkrijke bodem van de vroegere Zuiderzee ideaal voor paddenstoelen, meer dan 400 soorten zijn er en heel veel korstmossen.
Menukaart voor honden
Midden in het Waterloopbos zie ik een boswachter die omhoog staat te kijken. Ik vraag wat hij ziet. Net nog een zwarte kraai, even daarvoor een paar zeearenden. Hij neemt me mee om de bijzondere tongvaren te laten zien. Terwijl we samen verder lopen, wijst hij me terloops op een spraint – een drol van een otter – midden op een brug in het kader van territoriumafbakening. Ik eindig bij Paviljoen Het Proeflab om wat te eten en drinken. Ik begrijp nu waarom zoveel mensen in het Waterloopbos wandelen met hond. Ze hebben niet alleen voor mij maar ook voor honden een uitgebreide menukaart. Met daarop onder andere een ‘donut robuust’ van rund en vis en een vers gerolde runderhuid staaf. Al met al is het een wandeling vol verrassingen.
